کندوکاوی دیگر در مسایل تربیتی ایران
باگذشت قریب بە پنجاە و اندی سال از تاریخ اولین انتشار کتاب ” کندوکاو در مسایل تربیتی ایران ” در سال ١٣٤٤ شاید بتوان گفت آسیب شناسی صمد بهرنگی از سیستم آموزش و پرورش هنوز یکی از بهترین آثاری است کە با نقد روش شناسی کوشیدە تا حداقل صورت مسٸلە را مطرح کند چراکە بە زعم او تا آن زمان ، کندوکاوی عاقلانە با لمس مسایل از نزدیک و انعکاس آنها انجام نگرفتە بود .
بهرنگی اهم مشکلات آموزشی را در کمبود معلم دلسوز و علاقمند ، بازرسی فرهنگی ، تنبیە بدنی ، محتوای کتب درسی و معضل تدریس در روستاها دستەبندی کردە و در پایان هم تحت عنوان زیر میکروسکوپ نگاهی بە چگونگی معیشت و اوقاعت فراغت فرهنگیان انداختە و آن را بە نقد کشیدە است .
بعد از سپری شدن سالها هنوز نە تنها این مشکلات مرتفع نشدەاند بلکە مصایب دیگری همچون کمبود و فرسودگی فضاهای آموزشی و دغدغە معیشتی معلمان بە آن اضافە شدە تا همگی این معضلات منجر بە فجایعی مانند تقلیل شدید میانگین معدل دانش آموزان و عقب ماندگی سی درصدی دانش آموختەگان نسبت بە بهرەمندی از حداقل توانایی های سواد گردد .
حالا دیگر باید پذیرفت بە همان نسبتی کە حاکمیت در خصوص بهبود وضعیت مالی فرهنگیان غفلت کردە پیرامون تعریف و استقرار نظام کنترل و پایش کیفی نحوە کار و تدریس معلمان ( موضوع بازرسی فرهنگی در کتاب کندوکاو . . ) هم اهمال کردە تا هیچگاە تمایز و تشویقی برای آن دبیردلسوز برقرار نشود کە تمام هم و غم او بنابر حس وظیفە شناسی ، سعی و تلاش در حهت ارتقا و تعالی روش آموزشی خود برای تدریس بهتر است و در پایان سال آموزشی ملاک تفاوت او با دیگر همکاران باری به هرجهت، همان معیارهایی باشد کە دانش آموزان ما را بە این روز انداختە و اینکە شاید مدیری یا همکاری دست مریزاد و تقدیری شفاهی تقدیم کند یا نە کە البتە هیچ خردەای هم بر کسی در غیاب ساز و کار کنترل کیفی آموزشی نخواهد بود . در چنین شرایطی و با کمبود شدید معلمان دلسوز ، نظام موازی آموزشگاههای خصوصی شکل می گیرد تا آموزش بە ظاهر رایگان بە کلی رنگ باختە و سوادآموزی بە معنای واقعی صرفا نصیب برخورداران مالی شود .
تبعیض و طبقەبندی مدارس هم بە فراخور وضعیت تمکن والدین علاوە بر دیگر کاستیها، خود مزید دیگری است بر علت ناکارآمدی مهلک نظام آموزشی کە هر روز خبرهای ناگوارتری از آن می شنویم و دریغا کە هنوز در با این همە راە و چاە و چراغ و هشدار بر همان پاشنە سابق می چرخد و هیچ هم معلوم نیست بالاخرە گوش شنوا و آستین بالا زدەای برای حل این مشکلات پیدا خواهد شد یا اینکە باز حوالت بە فردا خواهند کرد !
ایرج گیلاسی سقز
