استخراج معادن که تآثیر زیادی بر رشد اقتصاد دارد دارای مزایا، آسیب‌ها وپیامدهایی است که نیاز به بررسی دوباره دارد.حوزه استان کردستان محل زیست بسیاری از گونه‌های ارزشمند گیاهی و جانوری است،که از جمله آنها میتوان به کل‌وبز، قوچ ، میش‌ارمنی، سمندر کردستانی و گونه بسیار نادر و در معرض انقراض پرنده میش مرغ ودهها گونه دیگر اشاره کرد.
این در حالیست که‌در دهه‌های اخیر ودر پی به ثبت رسیدن و فعالیت پر شمار در این استان عرصه بر جانوران و به ویژه گونه‌های حفاظت شده در خطر انقراض بیش از پیش تنگ شده وبیم آن میرود این موجودات ارزشمند در آینده نزدیک کاملا از بین رفته و دچار اضمحلال شوند.
از طرفی در بحث معادن قانون مجلس ماده۲۴ اعلام شده است که فقط در مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست بابت معادن از این سازمان استعلام بگیرند،ودر خارج از محدوده هیچ استعلامی از سازمان محیط زیست انجام نمیشود که همین مسآله بسیار مشکل سازاست.
همین ناآگاهی در سال ۹۷ و ۹۸ باعث شد که مجوز اکتشاف معدن ماسه کوهی در اراضی مشترک روستای کوچک سفلی وبیگ‌ویسی که محل زیست پرنده نادر میش مرغ است،داده شود که خوشبختانه با پیگیری های فعالان محیط زیست و اعضای شورای کوچک سفلی و صدالبته همکاری دلسوزانه دادستان دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان سقز مجوز اکتشاف لغو شد.
پرنده میش‌مرغ، که در زبان محلی “چیرگ” نیز نامیده میشود، یکی از بزرگترین پرندگان ایران و از گونه‌های منحصر به فرد و بسیار مهم جانوری در جهان به شمار می‌آید که نسل آن با خطر انقراض روبرو است.
هم اکنون دشت «سوتاو» بوکان و دشت قازلیان که هم جوار دشت( دیمه گورگه) در روستای کوچک سفلی است مهم‌ترین زیستگاه پرنده میش‌مرغ در کشور است. این دو مکان به دلیل شرایط مطلوب و منحصربه‌فرد خود به مهم‌ترین زیستگاه پرنده نادر میش‌مرغ در سطح کشور تبدیل شده‌است.
دشت سوتاو که یک پهنه تپه ماهوری به وسعت ۴۰۰ هکتار را در روستای حمامیان از توابع شهرستان بوکان شامل میشود، سالانه پذیرای ۲۰ تا ۲۵ قطعه از این‌نوع پرنده نادر است که از سوی اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان غربی، این منطقه به عنوان پناهگاه میش‌مرغ در آذربایجان غربی اعلام شده و مهم‌ترین محل تجمع و زادآوری میش مرغ در ایران دشت‌های استپی بوکان اعلام شده‌است. این پرنده طی سال‌های گذشته به دلیل محدود شدن زیستگاه‌های طبیعی، شکار بی رویه و اختلال در مناطق زیست و تخم‌گذاری آن، در معرض تهدید انقراض قرار گرفته‌است. میش‌مرغ یک پرنده نادر در جهان به شمار میرود که در حال حاضرگزارش‌ها نشان میدهند که این گونه در ایران، تنها در شهرستان بوکان و یک نقطه از شهرستان سقز که در مرز بین ۲ استان آذربایجان غربی و کردستان است وجود دارد.
میش مرغ که بزرگترین پرنده قادر به پرواز لقب گرفته است بنا به وضعیت نامطلوب جمعیتی،شکار بی رویه واز همه مهمتر تخریب زیست گاهشان در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت(lUCN)قرار گرفته است.متاسفانه در حال حاضر جمعیت این پرنده در کل جهان کمتر از چهل قطعه بوده و پراکندگی آن در سطح ایران تنها بە حوزه شهرستان بوکان که دشت قازلیان بوده که هم جوار دشت( دیمه گورگه)که در روستای کوچک سفلی واقع است.نزدیکی جغرافیای و همچنین مناسب بودن موقعیت زیستگاهی این دشت(دیمه‌گورگه)شرایط لازم برای جابجای وهمچنین تغذیه و زادآوری پرنده را مابین زیستگاه‌های بوکان و این منطقه میسر کرده است.
در حالی مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی در سال ۹۹ با اعلام اینکه در راستای حفاظت و صیانت از گونه در خطر انقراض “میش مرغ”، ۲۰ هکتار از زمین‌هایی کشاورزی واقع شده در زیستگاه این پرنده در روستای “حمامیان” بوکان خریداری شده است که در شهرستان سقز و با وجود مشاهدات و حضور مکرر میش مرغ ها ، تاکنون در راستای حمایت از اندک گونه در حال انقراض میش مرغ و ثبت منطقه حفاظت شده برای محافظت از این گونه کمیاب صورت نپذیرفته است و هر از چند گاهی اخباری مبنی بر ثبت معادن در این محدوده نیز به گوش میرسد.
حسن زاده خبرنگار ده نگی شار
