تاریخ فراموش شده کوردستان/ مرگ تدریجی تمدن چند هزار ساله سقز در بی توجهی به آثار باستانی و تاریخی/ عمارت و حمام تاریخی قلندر نیازمند توجه بیشتر
با وجود انجام سه فصل برنامه مرمتی در عمارت قلندر و حمام قلندر، این اماکن تاریخی هنوز به شرایط مطلوب نرسیده و عدم اختصاص بودجه کافی جهت مرمت و بازسازی موجب شده است فعالیتهای انجام شده در راستای حفظ آن عملا بی نتیجه باشد.
به گزارش ده نگی شار:
قلندر در کنار آثار طبیعی گردشگری و همجواری با دریاچه سد لگزی و وجود دو بنای تاریخی عمارت فیض اله بیگی و حمام تاریخی ، ظرفیتی مهم برای توسعه گردشگری از جمله بوم گردی و رونق اقتصادی روستا ایجاد کرده است که متاسفانه تاکنون مورد کم مهری و بی توجهی قرار گرفته است.
عمارت فاتح فیض اله بیگی جزو آثار فرهنگی شهرستان سقز در روستای قلندر واقع که ساخت آن مربوط اوایل دوره قاجاریه و در عرصه ای به مساحت ۲ هزار متر مربع بنا شده در سال ۸۸ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد .
نصراللهی رئیس میراث فرهنگی سقز در گفتگو با خبرنگار ده نگی شار گفت ، اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان کردستان علیرغم تمام محدودیتهای مالی و اعتباری،مرمت بناهای تاریخ را در راس امور اجرایی خود قرار داده و در همین راستا تاکنون سه فصل برنامه مرمتی در عمارت قلندر و سه فصل برنامه مرمتی در حمام قلندر انجام شده است.
نصراللهی افزود: عملیات مرمتی انجام گرفته در عمارت فیض الله بیگی شامل سبک سازی سقف کل ساختمان ، تعویض تیرهای چوبی و تخته کوبی مجدد پشت بام بنا و ایوان جنوبی، شیب بندی و ایزولاسیون پشت بام، بازسازی دیوارها و بخشهای معماری تخریب شده ، برداشتن اندود کاهگلی فرسوده نمای بیرونی بنا، برداشتن گچ کاری فرسوده ی فضای داخلی واندود دوباره دیوارهای داخلی، تعویض ستونهای فرسوده ایوان جنوبی، تعویض کلیه ی درب و پنجره های عمارت و عملیات مرمتی حمام تاریخی قلندرنیز در سبک سازی پشت بام حمام ، بازسازی و مرمت گنبد های آجری و بازسازی تاق و تویزه ها، شیب بندی و ایزولاسیون پشت بام ، بازسازی نورگیرهای پشت بام، ایجاد کانال دفع رطوبت در اضلاع مختلف بنا-بازسازی و بند کشی بخشهای آسیب دیده نمای بیرونی حمام ، برداشت اندود فرسوده دیوارهای داخلی و اندود مجدد فضای داخلی حمام ، بلوکاژ و کف سازی داخل بنا، ایجاد سیستم برق و روشنایی و نیز بازسازی سیستم دفع فاضلاب حمام انجام شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی سقز با بیان اینکه عملیات مرمتی حمام تاریخی روستای قلندر به صورت کامل انجام گرفته ولیکن عمارت فیض الله بیگی با توجه به وسعت سازه ، شدت آسیبهای وارده و نیز تنوع فضاهای معماری این بنا، نیازمند حداقل دو فصل مرمتی دیگر است تا با انجام عملیات اندود کاه گلی نمای بیرونی ، کف سازی داخل بنا ، بازسازی حصار بیرونی و محوطه سازی حیاط عمارت، آماده بازدید گردشگران گردد.
نصراللهی در ادامه افزود: بناهای یاد شده در تملک خانواده فاتح فیض الله بیگی بوده و با رضایت و همکاری خوب این خانواده،عملیات مرمتی در این دو بنای با ارزش تاریخی صورت گرفته است ولیکن با توجه به اینکه این بنای تاریخی دارای مالک خصوصی می باشد، بعد از اتمام مرمت و با شرط حفاظت و نگهداری و پرهیز از دخل و تصرف غیر مجاز و تغییر کاربری غیر مرتبط،در اختیار مالکین خواهد بود،انتظار می رود تا به لحاظ مالی نیز در امر مرمت این بنای با ارزش تاریخی به عنوان سند افتخار و یادگار اجدادیشان مشارکت داشته باشند.
و اما وضعیت عمارت از دید خبرنگار و دریچه دوربین ده نگی شار:
گشت و گذاری چند دقیقه ای در محوطه عمارت دل هر بازدید کننده ای که حتی کوچکترین اطلاعاتی در مورد بناها وآثار باستانی را به درد می آورد.
ناموزون بودن مرمت عمارت و تضاد در نحوه بازسازی آن به نحوی که بخش زیادی از ساختمان بصورت خشت و کاه گِل اما بخشهای مرمت شده بوسیله آجر و سیمان ، همچنین داخل ساختمان گچکاری شده که هیچگونه سنخیتی با تاریخ و عمر بنا ندارد.
درب بناهای تاریخی خود گویای هنر و قدمت آثار تاریخی هستند و میتوان با اولین مشاهده حفظ و نگهداری آثار را در درب آن دید .
عمارت فیض الله بیگی دارای دو درب چوبی ورودی است که متاسفانه درب اول تخریب و بصورت شکسته و بصورتی کاملا نامتعادل ایستاده است.
استفاده از تیر برق های چوبی برای برای بازسازی تراس و ایوان عمارت
تخریب بخش زیادی از دیوارهای خشتی و گلی محوطه بطوری که بیشتر به یک ساختمان مخروبه شباهت دارد و تردد خودرویی و پیاده در حیاط و ساختمان بسیار آسان است بطوری که بدون وجود مانع و نبود هیچگونه حفاظت فیزیکی بنا میتوان به راحتی وارد محوطه عمارت شد.
وجود حجم زیادی از گیاهان هرز در محوطه که بخشی از آن در آتش سوخته و چهره بسیار ناخوشایندی را به محوطه بخشیده است.
دپوی زباله در کنار دیوار تخریب شده محوطه عمارت و وجود حجم زیادی نخاله و زباله در داخل عمارت ، علاوه بر ایجاد چهره ای ناخوشایند ، تردد را در داخل امارت با مشکل روبرو می کند .
با وجود آنکه اکثر درب و پنجره عمارت بازسازی شده است اما بخشی از آن شکسته و تخریب شده است.
نبود برق و تاسیسات ساختمانی در داخل عمارت موجب شده است که نتوان به عظمت و شاهکار بنای چشم نواز آن توجه کرد.
دسترسی راحت کودکان به عمارت و حضور در طبقات فوقانی حتی پشت بام عمارت و احتمال بروز حادثه
مخلص کلام اینکه با وجود انجام چند فصل مرمت در عمارت فیض الله بیگی ، این بنا در شرایط ایده آلی قرار ندارد و ناتوانی در نگهداری موجب شده است تلاشهای انجام گرفته در مرمت بی نتیجه و با ادامه روند کنونی شاید چند سال بیشتر به نابودی عمارت باقی نمانده باشد.
