لباس به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگی و هویتی می‌تواند در کنار کارکردهای ذاتی چون حفاظت و پوشاندن انسان در برابر شرایط و مقتضیات محیطی، اقلیمی و اجتماعی در ایجاد روابط بین فردی، انسانی و اجتماعی نقش داشته و عاملی تسهیل‌گر و ارتباط دهنده باشد. همچنین منبع مهمی برای ارزیابی و قضاوت دیگران در مورد شخصیت، ارزش ها، روحیات، تمایلات، خاستگاه زبانی، قومی و ملی، طبقه و پایگاه اجتماعی، نمادهای فرهنگی و حتی گرایش‌های فکری فرد است. مردمان نقاط مختلف هر یک دارای لباس و پوشش مخصوص به خود هستند. هنوز هم برخی اقوام در برابر موج جهانی شدن پوشاک مقاومت می‌کنند و با تغییر در سبک و شیوه خود و با استفاده از خلاقیت و نوآوری، سعی می کنند تا متناسب با واقعیت‌ها و سبک زندگی امروزی خود در عرصه عمومی تجلی و عرض اندام کنند. در این میان کردستانی‌ها نیزدر این عرصه پیشتاز هستند. پوشش آنها دارای تنوع و تکثری همگون و متناسب با شرایط کوهستانی این استان است. استفاده از رنگ‌های مختلف و شاد، سبک و مدل‌های دل انگیز و ظاهر متنوع و زیبا از ویژگی‌های لباس آنهاست.
در این میان یکی از لباس‌های کردی به نام شال یا«مه ره ز» مخصوص مردان از لباس‌های کاملا بومی، متمایز و منحصر به‌فرد کردستانی هاست که دارای ویژگی‌های زیباشناختی ومرغوبیت و هویت است که از گذشته تاکنون مورد استقبال زیادی قرار گرفته است.
«عباس معاونی» مشهور به «میرزا عباس» یکی از خیاطان پیشکسوت سقز که حدود ۷۰ سال است به دوخت لباس‌های کردی مشغول است، می‌گوید: لباس شال یکی از سوغات‌ها و نمادهای پرافتخار این منطقه است. وی درباره نحوه بافت و تهیه پارچه شال می‌گوید: پارچه شال از پشم نوعی بز به نام «مرخز» تهیه می‌شود . پس از اصلاح این بزها، پشم آنها را می‌شویند. حدود ۲ کیلو و نیم پشم برای تهیه پارچه یک دست لباس شال لازم است. این خیاط پیشکسوت می‌افزاید: پشم توسط جولاکاران ریسیده و به پارچه تبدیل می‌شود. هر قواره پارچه ۳۲ متر طول و ۱۴ سانتی متر عرض دارد.
تولید پارچه شال در آرمرده بانه
معاونی می‌گوید: قبلاً این پشم و پارچه در منطقه ترجان و برخی روستاهای سقز تولید می‌شد، اما در حال حاضر نسل این بزها کمیاب شده و در حال حاضر اکثراً در آرمرده بانه تولید می‌شود که یکی از مرغوب ترین پارچه‌های شال جهان است.
وی درباره میزان استقبال جوانان و مردم از دوخت لباس شال می‌گوید: استقبال برای استفاده از شال بسیار است؛مخصوصاً در فصل‌های بهار و تابستان. شهروندان از شهرهای مختلف مانند مهاباد، اشنویه، ارومیه، سلماس، سنندج، کرمانشاه، کردهای مقیم تهران و تبریز، کردستان عراق، کردهای مقیم اروپا مشتری دائمی این لباس هستند و برای تهیه و دوخت لباس شال در سقز سفارش می‌دهند.
معاونی می‌گوید: این لباس زینت دهنده محافل رسمی و غیررسمی، میهمانی‌ها و جشن‌ها است و در رنگ‌های قهوه‌ای، سفید، مشکی و سورانی تولید می‌شود .
این خیاط سقزی قیمت هر دست لباس شال اصل را با قیمت پارچه و دوخت حدود ۷۰۰ هزار تومان اعلام می‌کند و می‌گوید: توصیه من به خانواده‌ها و جوانان این است که جوانان را به دوختن و پوشیدن لباس‌های اصیل کردی و منطقه‌ای ترغیب کنند.
به فراموشی نسپاریم
یک شهروند دیگر درباره لباس شال می‌گوید: لباس شال کردستان از نظر مرغوبیت و زیبایی منحصربه فرد است و از آنجا که لباسی محلی محسوب می‌شود دارای ارزش است.
«محمد سلیمانی» می‌افزاید: باید در نمایشگاه‌ها و رسانه‌های مختلف این لباس به تمامی کشورها و سازمان‌های فرهنگی جهانی شناسانده شود و نگذاریم به فراموشی سپرده شود.
وی می‌گوید: یکی از اقدام‌های مناسبی که برای حفظ لباس و پوشش محلی باید صورت بگیرد این است که سازمان میراث فرهنگی تلاش کند تا این لباس ثبت جهانی و به یک نماد فرهنگی شناسنامه‌دار تبدیل شود.
برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های لباس کردی
یکی از هنرمندان هم سقزی می‌گوید: لباس شال کردی می‌تواند به نمادی برای معرفی هنر و فرهنگ هنرمندان منطقه در جشنواره‌هایی مثل جشنواره تئاتر کردی یا جشنواره بین‌المللی تئاتر مریوان تبدیل شود. «فردین ابوالمحمدی» می‌افزاید: برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های لباس‌های منطقه‌ای نیز می‌تواند به شناساندن بیشتر لباس شال کمک کند. وی می‌گوید: لباس یک رسانه و عنصر ارتباطی زنده و پویا است که تاثیر بسزایی در ارتباطات اجتماعی و فردی دارد و لباس کردی نیزبخشی از نماد هویتی و فرهنگی افراد به حساب می‌آید.
لباس به عنوان یکی از نمادهای ارتباطی و مشخصه فرهنگی می‌تواندنقش ویژه‌ای در انتقال نشانه‌ها و پیام‌های فرهنگی- هویتی و تقویت ارتباطات اجتماعی داشته باشدکه با حفظ و احیای آنها می‌توان به گونه ای ارتباط بین نسلی را حفظ کرد و تداوم بخشید؛ همه ما در حفظ و اشاعه لباس اصیل کوردی بکوشیم./فردین مصطفایی
